جایگاه شورا های اسلامی شهر با گذشت 14 سال از عمر آن به تدریج روشن تر و آگاهی مردم نسبت به آن بیشتر شده است.با این وجود درصد قابل توجهی از شهروندان همچنان جایگاه شورا را جایگاه کدخدایی و وظیفه شورا را رسیدگی به تک تک درخواست های شهروندان چه در حوزه فعالیت شهرداریها و چه در خصوص سایر نهاد ها می دانند. به عبارتی هرکس به فراخور نیاز خود از شورای شهر توقع دارد و به نوعی موفقیت یا عدم موفقیت شورا را با منافع شخصی خود گره زده و عملکرد آن را ارزیابی می کند!
به همین دلیل وبلاگ سپهر در نظر دارد در فرصت باقی مانده تا انتخابات مطالبی را منتشر نماید که بتواند نقشی هرچند کوچک در ارتقای سطح آگاهی شهروندان از جایگاه شورای اسلامی شهر ایفا نماید.
اگر در اینترنت وظایف شوراهای اسلامی شهر را جستجو کرده باشید قطعا ً نتایج بسیاری را خواهید یافت ولی بنده نیز برای  شروع بهتر دیدم وظایف قانونی  شورا های اسلامی شهر را برای مخاطبان محترم منتشر نمایم تا برای مطالب بعدی بتوان از آنها استفاده نمود:

ماده 71 - وظایف شورای اسلامی شهر به شرح زیر است:

1- انتخاب شهردار برای مدت چهار سال.

‌تبصره 1 - شورای اسلامی شهر موظف است بلافاصله پس از رسمیت یافتن نسبت به انتخاب شهردار واجد شرایط اقدام نماید.[106]

تبصره‌ 2 - شهردار نمی‌تواند همزمان‌ عضو هیچ‌یك‌ از شوراهای‌ اسلامی‌ شهر و روستای‌ كشور باشد.[107]

‌تبصره 3 - نصب شهرداران در شهرها با جمعیت بیشتر از دویست‌هزارنفر و مراكز استان بنا به پیشنهاد شورای شهر و حكم وزیر كشور و در سایر‌شهرها به پیشنهاد شورای شهر و حكم استاندار صورت می‌گیرد.

شورای شهر براساس ضوابط و شرایط احراز صلاحیت شهرداران مندرج در‌آئین‌نامه مصوب این قانون، شهردار موردنظر خود را انتخاب می‌كند. وزیر كشور و‌استانداران موظفند حكم شهردار معرفی‌شده را ظرف مدت ده روز صادر نمایند.

‌در صورتی كه وزیر كشور یا استاندار، شهردار معرفی شده را واجد شرایط تعیین‌شده نداند، مراتب را با ذكر دلیل و مستندات به شورای شهر منعكس می‌نماید، در صورت‌اصرار شورای شهر بر نظر قبلی خود و عدم صدور حكم شهردار، موضوع توسط شورای‌شهر به هیأت حل اختلاف ذی‌ربط ارجاع خواهد شد.

‌هیأت مذكور ظرف پانزده روز مكلف به تصمیم‌گیری بوده و تصمیم آن هیأت برای‌طرفین (‌وزارت كشور و شورای اسلامی شهر) لازم‌الاجراء می‌باشد. چنانچه در مدت مقرر،‌هیأت حل اختلاف نظر خود را اعلام ننماید، نظر شورای شهر متبع خواهد بود و شهردار‌می‌تواند اختیارات قانونی خود را اعمال و اجراء نماید.[108]

‌تبصره 4 - دوره خدمت شهردار در موارد زیر خاتمه می‌پذیرد:

الف - استعفای كتبی با تصویب شورا.

ب - بركناری توسط شورای شهر با رعایت مقررات قانونی.

ج - تعلیق طبق مقررات قانونی.

‌د - فقدان هر یك از شرایط احراز سمت شهردار به تشخیص شورای شهر.

2-  بررسی و شناخت كمبودها، نیازها و نارساییهای اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، اقتصادی و رفاهی حوزه انتخابیه و تهیه طرحها و‌پیشنهادهای اصلاحی و راه‌حلهای كاربردی در این زمینه‌ها جهت برنامه‌ریزی و ارائه آن به مقامات مسؤول ذی‌ربط.

3- نظارت بر حسن اجراء مصوبات شورا و طرحهای مصوب در امور شهرداری و سایر سازمانهای خدماتی در صورتی كه این نظارت مخل‌جریان عادی این امور نگردد.

4- همكاری با مسؤولین اجرائی و نهادها و سازمانهای مملكتی در زمینه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و عمرانی بنا به‌درخواست آنان.

5 - برنامه‌ریزی در خصوص مشاركت مردم در انجام خدمات اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی با موافقت ‌دستگاههای ذی‌ربط.

6 - تشویق و ترغیب مردم در خصوص گسترش مراكز گردشگری و[109]تفریحی، ورزشی و فرهنگی با هماهنگی دستگاههای ذی‌ربط.

7- اقدام در خصوص تشكیل انجمنها و نهادهای اجتماعی، امدادی، ارشادی و تأسیس تعاونیهای تولید و توزیع و مصرف، نیز انجام آمارگیری،‌تحقیقات محلی و توزیع ارزاق عمومی با توافق دستگاههای ذی‌ربط.

8 - نظارت بر حسن اداره و حفظ سرمایه و داراییهای نقدی، جنسی و اموال منقول و غیر منقول شهرداری و همچنین نظارت برحساب درآمد و‌هزینه آنها به گونه‌ای كه مخل جریان عادی امورشهرداری نباشد.

9 - تصویب آئین‌نامه‌های پیشنهادی شهرداری پس از رسیدگی به آنها با رعایت دستورالعملهای وزارت كشور.

10 - تأیید صورت جامع درآمد و هزینه شهرداری كه هر شش ماه یك‌بار توسط شهرداری تهیه می‌شود و انتشار آن برای اطلاع عموم و ارسال‌نسخه‌ای از آن به وزارت كشور.

11 - همكاری با شهرداری جهت تصویب طرح حدود شهر با رعایت طر‌حهای هادی و جامع شهرسازی پس از تهیه آن توسط شهرداری با تأیید ‌وزارت كشور و وزارت مسكن و شهرسازی.

12 - تصویب بودجه، اصلاح و متمم بودجه و تفریغ بودجه سالانه شهرداری و مؤسسات و شركتهای وابسته به شهرداری با رعایت آئین‌نامه‌مالی شهرداریها و همچنین تصویب بودجه شورای شهر.

‌تبصره - كلیه درآمدهای شهرداری به حسابهایی كه با تأیید شورای شهر در بانكها افتتاح می‌شود واریز و طبق قوانین مربوطه هزینه خواهد شد.

13 - تصویب وامهای پیشنهادی شهرداری پس از بررسی دقیق نسبت به مبلغ، مدت و میزان كارمزد.

14 - تصویب معاملات و نظارت بر آنها اعم از خرید، فروش، مقاطعه، اجاره و استیجاره كه به‌نام شهر و شهرداری صورت می‌پذیرد با در نظر‌گرفتن صرفه و صلاح و با رعایت مقررات آئین‌نامه مالی و معاملات شهرداری.

‌تبصره - به منظور تسریع در پیشرفت امور شهرداری، شورا می‌تواند اختیار تصویب و انجام معاملات را تا میزان معینی با رعایت آئین‌نامه معاملات‌شهرداری به شهردار واگذار نماید.

155 - تصویب اساسنامه مؤسسات و شركتهای وابسته به شهرداری با تأیید و موافقت وزارت كشور.

16 - تصویب لوایح برقراری یا لغو عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن با در نظر گرفتن سیاست عمومی دولت كه از سوی وزارت كشور‌اعلام می‌شود.

17- نظارت بر حسن جریان دعاوی مربوط به شهرداری.

18 - نظارت بر امور بهداشت حوزه شهر.

19- نظارت بر امور تماشاخانه‌ها، سینماها و دیگر اماكن عمومی، كه توسط بخش خصوصی، تعاونی و یا دولتی اداره می‌شود با وضع و تدوین‌مقررات خاص برای حسن ترتیب، نظافت و بهداشت این قبیل مؤسسات بر طبق پیشنهاد شهرداری و اتخاذ تدابیر احتیاطی جهت جلوگیری از خطر‌آتش‌سوزی و مانند آن.

20 - تصویب مقررات لازم جهت اراضی غیر محصور شهری از نظر بهداشت و آسایش عمومی و عمران و زیبایی شهر.

21 - نظارت بر ایجاد گورستان، غسالخانه و تهیه وسایل حمل اموات مطابق با اصول بهداشت و توسعه شهر.

22 - وضع مقررات و نظارت بر حفر مجاری و مسیرهای تأسیسات شهری.

23 - نظارت بر اجراء طرحهای مربوط به ایجاد و توسعه معابر، خیابانها، میادین و فضاهای سبز و تأسیسات عمومی شهر بر طبق مقررات‌موضوعه.

24 - تصویب نامگذاری معابر، میادین، خیابانها، كوچه و كوی در حوزه شهری و همچنین تغییر نام آنها با رعایت مقررات مربوط.[110]

25 - تصویب مقررات لازم به پیشنهاد شهرداری جهت نوشتن هر نوع مطلب و یا الصاق هر نوع نوشته و آگهی و تابلو بر روی دیوارهای شهر با‌رعایت مقررات موضوعه و انتشار آن برای اطلاع عموم.

26 - تصویب نرخ خدمات ارائه شده توسط شهرداری و سازمانهای وابسته به آن با رعایت آئین‌نامه مالی و معاملات شهرداریها با رعایت مقررات مربوط.[111]

27 - تصویب نرخ كرایه وسائط[112] نقلیه درون شهری.

28- وضع مقررات مربوط به ایجاد و اداره میدانهای عمومی توسط شهرداری برای خرید و فروش مایحتاج عمومی با رعایت مقررات موضوعه.

29- وضع مقررات لازم در مورد تشریك مساعی شهرداری با ادارات و بنگاههای ذی‌ربط برای دایر كردن نمایشگاههای كشاورزی، هنری، بازرگانی‌و غیره با رعایت مقررات مربوط.[113]

30 - نظارت بر حسن اداره امور مالی شهرداری و كلیه سازمانها، مؤسسات،‌شركتهای وابسته و تابعه شهرداری و حفظ سرمایه، داراییها، اموال عمومی و اختصاصی‌شهرداری، همچنین نظارت بر حساب درآمد و هزینه آنها با انتخاب حسابرس رسمی و‌اعلام موارد نقض و تخلف به شهردار و پیگیریهای لازم براساس مقررات قانونی.

‌تبصره 1[114]- كلیه پرداختهای شهرداری در حدود بودجه مصوب با اسناد مثبته و با‌رعایت مقررات مالی و معاملاتی شهرداری به عمل می‌آید كه این اسناد باید به امضای‌شهردار و ذی‌حساب یا قائم‌مقام آنان كه مورد تأیید شورای شهر باشند برسد.

تبصره 2- شورای شهر موظف است یك نسخه از نتیجه گزارش حسابرس رسمی را جهت بررسی و هرگونه اقدام قانونی به وزارت كشور ارسال نماید.[115]

31- شورا موظف است در پایان هر سال مالی صورت بودجه و هزینه خود را‌جهت اطلاع عموم منتشر نماید و نسخه‌ای از آن را جهت بررسی به شورای شهرستان و‌استان ارسال كند.[116]

32 - واحدهای شهرستانی كلیه سازمانها و مؤسسات دولتی و مؤسسات عمومی‌غیردولتی كه در زمینه ارائه خدمات شهری وظایفی را به عهده دارند، موظفند برنامه‌سالانه خود درخصوص خدمات شهری را كه در چهارچوب اعتبارات و بودجه سالانه خود‌تنظیم شده به شورا ارائه نمایند. [117]

33- همكاری با شورای تأمین شهرستان درحدود قوانین و مقررات.[118]

34 - بررسی و تأیید طرحهای هادی و جامع شهرسازی و تفصیلی و حریم و‌محدوده قانونی شهرها پس از ارائه آن توسط شهرداری و ارسال به مراجع ذی‌ربط قانونی‌جهت تصویب نهایی.[119]

‌تبصره 1 - در كلیه قوانین و مقرراتی كه انجمن شهر عهده‌دار وظایفی بوده است، شورای اسلامی شهر با رعایت مقررات این قانون بعد از یك سال‌از تاریخ تصویب جانشین انجمن شهر خواهد بود.

تبصره 2 - وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و سازمانهایی كه شمول قانون بر آنها مستلزم ذكر نام است موظفند در طول‌مدت یك سال مذكور در تبصره فوق با بررسی قوانین و مقررات مربوط به خود هر كجا نامی از انجمن شهر سابق آمده و وظایفی را به آن محول نموده‌است جهت اصلاح این گونه موارد لایحه اصلاحی به مجلس شورای اسلامی ارائه نمایند.

ماده 72 - شرایط احراز تصدی سمت شهردار طبق آئین‌نامه‌ای خواهد بود كه بنا به پیشنهاد وزارت كشور به تصویب هیأت دولت خواهد رسید.

‌ماده 73 - چنانچه یك یا چند نفر از اعضاء شورای شهر به عملكرد شهردار یا عملیات شهرداری اعتراض یا ایرادی داشته باشند ابتدا توسط رئیس‌شورا موارد را به صورت روشن به شهردار تذكر خواهند داد. در صورت عدم رعایت مفاد مورد تذكر، موضوع به صورت سؤال مطرح می‌شود كه در این‌صورت رئیس شورا سؤال را كتباً به شهردار اطلاع خواهد داد و حداكثر ظرف ده روز پس از ابلاغ، شهردار موظف به حضور در جلسه عادی یا فوق‌العاده‌شورا و پاسخ به سؤال می‌باشد ‌چنانچه شهردار از حضور استنكاف ورزیده یا پاسخ وی قانع كننده تشخیص داده نشود طی جلسه دیگری موضوع مجدداً به صورت استیضاح كه‌حداقل به امضای یك سوم اعضاء شورا رسیده باشد، ارائه می‌شود. فاصله بین ابلاغ تا تشكیل جلسه كه از طرف رئیس شورا تعیین خواهد شد حداكثر‌ده روز خواهد بود. شورا پس از طرح سؤال یا سؤالات و جواب شهردار، رأی موافق یا مخالف خواهد داد. در صورتی كه شورا با اكثریت دو سوم كل‌اعضاء رأی مخالف دهد، شهردار از كار بركنار و فرد جدیدی از سوی شورا انتخاب خواهد شد.

‌تبصره - در فاصله بین صدور رأی عدم اعتماد و بركناری شهردار و یا خاتمه خدمت شهردار تا انتخاب فرد جدید كه نباید بیش از سه ماه به طول‌انجامد یكی از كاركنان شهرداری با انتخاب شورای شهر عهده‌دار و مسؤول اداره امور شهرداری خواهد بود.

‌ماده 74 - [120]

‌ماده 75 - [121]

‌ماده 76 - شورای شهر و شهرداری و شركتها و سازمانهای وابسته موظفند به نحو‌مقتضی و درصورت امكان با راه‌اندازی پایگاه رأی انه‌ای، زمینه اطلاع عموم مردم را به طور‌مستمر از مصوبات، تصمیمات، عملكرد، بودجه، هزینه و درآمد خود فراهم نمایند.[122]

‌ماده 77 - شورای اسلامی شهر [123]می‌تواند[124] نسبت به وضع عوارض متناسب با تولیدات و درآمدهای اهالی به منظور تأمین بخشی از‌هزینه‌های خدماتی و عمرانی مورد نیاز شهر[125] طبق آئین‌نامه مصوب هیأت وزیران اقدام نماید.[126]

تبصره - عوارض،[127] یك ماه پس از ارسال هر مصوبه به وزارت كشور قابل وصول است. وزیر كشور می‌تواند در هر مقطعی كه وصول هر نوع عوارض‌را منطبق بر آئین‌نامه مصوب نداند نسبت به اصلاح یا لغو آن اقدام نماید.

[106] - به موجب استفساریه مصوب 6/3/1382:

‌منظور مقنن از تبصره (1) بند (1) ماده (71) قانون مذكور این است كه شوراهای‌اسلامی كشور در هر دوره باید پس از رسمیت یافتن اعم از این‌كه دوره چهارساله شهردار‌قبلی پایان یافته باشد یا خیر نسبت به انتخاب شهردار اقدام نمایند.

[107] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/10/1383 تبصره فوق جایگزین متن زیرگردید:

تبصره 2- شهردار نمی‌تواند همزمان عضو شورای شهر باشد.

[108] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 4/8/1382 متن داخل علامت« »اضافه گردید.

[109] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/8/1386 عبارت«گردشگری و» اضافه گردید.

[110]و111 - به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/8/1386 عبارت«با رعایت مقررات مربوط» اضافه گردید.

[112] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/8/1386 واژه «وسائط» جایگزین واژه «وسایل» شد.

[113] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/8/1386 عبارت«با رعایت مقررات قانونی مربوط» اضافه شد.

[114] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/8/1386 تبصره فوق كه قبلاً به موجب قانون اصلاحی مصوب 6/7/1382 الحاق گردیده بود به تبصره(1) اصلاح گردید.

[115] - به موجب قانون اصلاحی مصوب27/8/1386 تبصره فوق الحاق گردید.

[116] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 6/7/1382 بندفوق الحاق گردید.

117و 118 - - به موجب قانون اصلاحی مصوب 6/7/1382 بندهای فوق الحاق گردید.

[119] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 6/7/1382 بند فوق با دوتبصره الحاق و سپس به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/8/1386 دوتبصره زیر حذف گردید:

‌تبصره 1 - در كلیه قوانین و مقرراتی كه انجمن شهر عهده‌دار وظایفی بوده است، شورای اسلامی شهر با رعایت مقررات این قانون بعد از یك سال‌از تاریخ تصویب جانشین انجمن شهر خواهد بود.
‌تبصره 2 - وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و سازمانهایی كه شمول قانون بر آنها مستلزم ذكر نام است موظف‌اند در طول‌مدت یك سال مذكور در تبصره فوق با بررسی قوانین و مقررات مربوط به خود هر كجا نامی از انجمن شهر سابق آمده و وظایفی را به آن محول نموده‌است جهت اصلاح این گونه موارد لایحه اصلاحی به مجلس شورای اسلامی ارائه نمایند.

[120] - این ماده به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/8/1386 به عنوان ماده(82مكرر3) به فصل چهارم، ترتیب رسیدگی به تخلفات منتقل گردید.

[121] - به موجب قانون 27/8/1386 ماده فوق به عنوان بند(9) به ذیل ماده(78مكرر2) منتقل گردید.

[122] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 6/7/1382 ماده فوق جایگزین متن زیر گردید:

ماده 76- به استثناء مواردی كه مربوط به شهرداری می‌باشد وظایف شورای اسلامی شهرك همانند وظایف شورای اسلامی شهر خواهد بود.

[123] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/8/1386 عبارت«و دهستان» حذف گردید.

[124] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/8/1386 واژه«می‌توانند» به واژه«می‌تواند» اصلاح شد.

[125] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/8/1386 عبارت«وروستا» حذف گردید.

[126] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/8/1386 واژه«نمایند» به واژه«نماید» اصلاح گردید.

[127] - به موجب قانون اصلاحی مصوب 27/8/1386 علامت«،» اضافه گردید.